Iruña Okako Udalbatzak EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu zuen joan den maiatzean egindako osoko bilkuran. Mozio horretan, Eusko Jaurlaritzari eskatzen zaio Langraizko harrobia kautelaz bertan behera uzteko, harik eta Subijanako akuiferoari eragin diezaiokeen kasua argitu arte. Gainera, Eusko Jaurlaritzari eta Langraizko Administrazio Batzarrari eskatzen zaie ustiategiari luzapenik ez emateko.
Proposamena aurrera atera zen PSE, EH Bildu eta PPko ordezkarien aldeko botoekin eta EAJren abstentzioarekin, «2016an kobazulo bat hautsi izanak Udalean sortutako kezkaren ondorioz, eta horrek galdera handiak egin ditu Subijanako akuiferoan izan ditzakeen eraginei buruz». Testuaren arabera, «Subijanako akuiferoa lurpeko uraren ezinbesteko iturria da, funtsezkoa gure erkidegoaren hornidurarako, eta garrantzi handikoa tokiko eta eskualdeko ekosistemarako. Akuiferoko uraren kalitatea eta kantitatea arriskuan egon daitezke Langraizko harrobiaren jardueraren ondorioz, eta horrek ondorio larriak izan ditzake osasun publikoan eta ingurumenean. Funtsezkoa da Subijanako akuiferoaren babesa bermatzea eta harrobiaren jardueraren ingurumen-inpaktuaren ebaluazio zehatza egitea, neurri prebentibo eta zuzentzaile egokiak hartzeko «.
Horregatik, udal taldeek «erakunde publikoek (URA eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Saila) Langraizko harrobiari buruz egindako txosten guztien kopia» eskatu diote Eusko Jaurlaritzari.
Ingurumen-inpaktuaren azterketa Osoko Bilkurak Eusko Jaurlaritzari, Foru Aldundiari eta URAri ere eskatu die «Langraizko harrobiaren jarduerak ingurumenean duen eraginaren azterketa integrala egin dezatela, Subijanako akuiferoaren eta inguruko ekosistemaren ikuspegi berezi batekin». Gainera, Udalak «aditu independenteek egin beharreko azterketa osagarriak kontratatzeko aukera izango du, akuiferoko uraren kalitateak eta kantitateak epe luzera izan ditzakeen arriskuak kontuan hartuta».
Era berean, osoko bilkurak «Udal Gobernuari eskatzen dio harrobiaren egoeraren ikuskapenaren buru izan dadila, prozesu osoan ahalik eta gardentasun handiena bermatuz, dagozkion txosten eta azterlanen zabalkunde publikoa barne, baita herritarrak eta tokiko erakundeak aktiboki inplikatzeko informazio-bilerak eta kontsulta publikoak egitea ere».
Era berean, Udalak adierazi du harrobiaren ustiapen-aldia (2026an amaituko da) edozein aldiz luzatzearen aurka dagoela, eta Eusko Jaurlaritzari eta Langraizko Batzarrari eskatu die luzapenik ez emateko, eta Eusko Jaurlaritzari eskatu dio «dekretatu dezala Langraizko harrobiaren jarduera kautelaz geldiarazteko, gutxienez Subijanako akuiferoan izan dezakeen eragina edo haren segurtasuna bermatzeko balizko neurriak argitu arte». PPko udal bozeramaileak zalantzak agertu zituen puntu horretan, baina azkenean mozioaren alde bozkatu zuen. Erabaki hori Euskal Autonomia Erkidegoko Gobernuari eta Legebiltzarrari, Arabako Foru Aldundiari eta Batzar Nagusiei, Añanako Kuadrillari eta Iruña Okako kontzeju guztiei bidaliko zaie.
Proposamenaren eztabaidan, EAJko ordezkariak abstentzioa argudiatu zuen, eta esan zuen bere taldea «bat datorrela harrobiak akuiferoan izan ditzakeen eraginen inguruko kezkarekin», baina gaineratu zuen «mozioan gauza batzuk ez direla egiazkoak», izan ere, orain arte eskuratu dituzten txostenak «harrobiaren handitze fisikoari buruzkoak dira». Gainera, zinegotzi nazionalistak adierazi zuenez, «jarduera legala denez, ezin dugu itxiera eskatu, eta horrek ondorio ekonomiko oso handiak izango lituzke».
Bestalde, Mikel Pérez Santamaría bozeramaile sozialistak argi utzi nahi izan zuen bere alderdia izan zela «bere garaian harrobia handitzeko proposamenaren aurka bozkatu zuen bakarra». Gaineratu zuenez, Udalak «urte asko daramatza informazioa eskatzen eta lankidetza eskaintzen» akuiferoari kalterik ez egiteko, eta mozioaren alde agertu zen. Bi puntu zehaztu zituen, Langraizko Administrazio Batzordea harrobia ez luzatzeko erreklamazioan sartzeko eta Udalak aditu independenteei txosten berriak eskatzeko eskubidea gordetzeko aukera jasotzeko. Era berean, EH Bilduko ordezkari Davide Di Paolak egoera «oso larritzat» jo zuen, eta talde guztiei akuifero baten defentsan lan egiteko deia egin zien, «ura bezalako baliabide garrantzitsu baten erreserba estrategikotzat» jo baitzuen.
Oro har, mineralizazio ertaineko ura da, eta Iruña Okan zundaketa gehienak sortzen dira, eta eguneko 2600 m²-ra arteko ur-masaren transmisibitate-balioak lortzen dira. Zifra horiek argi erakusten dute zer-nolako garrantzia duen ur-masa horrek. Iruña Okako udalerria bertatik elikatzen da, eta berebiziko erreserba estrategikoa da lurraldearentzat, 1990eko lehortean frogatu zenez. Orduan, larrialdi-lanak egin ziren akuifero horretako ura hartzeko eta milaka litro Zadorrako sistemara bideratzeko, Badaiako mendilerroa zeharkatzen zuen hodi-sistema baten bidez. Langraizetik sortzen den turgentziatik bakarrik atera zen segundoko 440 litroko batez besteko emaria. Iruña Okako eremuan, lurpeko fluxuen zirkulazioa hegoalderantz, Langraizko iturbururantz, Zadorrako ibilguarantz eta Víllodas eta Bolen iturburuetarantz (termalekoak) egiten da. Langraizko harrobia interes hidrogeologikorik handieneko eremu horretan dago. Hori dela eta, hainbat erakundek egindako azterlanen arabera, arreta berezia jarri behar da akuiferoko urak kutsa ditzaketen ekintzak saihesteko.
Subijanako akuiferoa, berebiziko garrantzia duen erreserba estrategikoa
Subijanako kareharrien akuiferoaren edukiera 72,5 hektometro kubikokoa da, Urrunagako urtegiaren baliokidea, Gasteizko ekialdetik Burgoseko probintziaraino hedatzen den 170 kilometro koadroko arroan banatuta.
Lurpeko ur-itsaso hori iparraldean eta hego-ekialdean mugatuta dago, Subijanako kareharriek eta Kuartango-Aguraingo tuparri eta margokareharriek elkar ukitzen dutelako; hegoaldean, Goi Kretazeoaren eta Trebiñuko Sinklinaleko Tertziario kontinentalaren arteko ukipenaren ondorioz; mendebaldean, Barron udalerriaren inguruko Loza kareharriekiko muga konbentzionalaren ondorioz; eta ekialdean, Zadorra ibaiaren ibilguaren eta Gasteizko alubiala osatzen duten materialen arteko kontaktuaren ondorioz.
Oro har, mineralizazio ertaineko ura da, eta Iruña Okan zundaketa gehienak sortzen dira, eta eguneko 2600 m²-ra arteko ur-masaren transmisibitate-balioak lortzen dira. Zifra horiek argi erakusten dute zer-nolako garrantzia duen ur-masa horrek. Iruña Okako udalerria bertatik elikatzen da, eta berebiziko erreserba estrategikoa da lurraldearentzat, 1990eko lehortean frogatu zenez. Orduan, larrialdi-lanak egin ziren akuifero horretako ura hartzeko eta milaka litro Zadorrako sistemara bideratzeko, Badaiako mendilerroa zeharkatzen zuen hodi-sistema baten bidez. Langraizetik sortzen den turgentziatik bakarrik atera zen segundoko 440 litroko batez besteko emaria.
Iruña Okako eremuan, lurpeko fluxuen zirkulazioa hegoalderantz, Langraizko iturbururantz, Zadorrako ibilguarantz eta Víllodas eta Bolen iturburuetarantz (termalekoak) egiten da.
Langraizko harrobia interes hidrogeologikorik handieneko eremu horretan dago. Hori dela eta, hainbat erakundek egindako azterlanen arabera, arreta berezia jarri behar da akuiferoko urak kutsa ditzaketen ekintzak saihesteko.
